Gdy nieco ponad 2 lata temu odwiedzałem po raz pierwszy teren niemieckiego obozu zagłady i obozu pracy w Treblince, zaciekawiło mnie, czy znajdę na terenie memoriału upamiętniającego ofiary Holokaustu kamień z napisem MARKI.
Jak wynika z dokumentów archiwalnych przed wybuchem II wojny światowej tereny ówczesnej gminy Miasto Marki zamieszkiwało od 800 do 1.000 osób pochodzenia żydowskiego. Podczas niemieckiej okupacji od grudnia 1940 do marca 1942 roku na terenie cegielni Osinki w Pustelniku Niemcy zorganizowali 3 getta, w których stłoczyli ponad 1000 osób, w tym Żydów z Marek, Pustelnika, Strugi i innych miejscowości. Część osób pochodzenia żydowskiego udało się skutecznie ukryć na terenie gminy Marki, choć osobom okazującym pomoc Żydom groziła kara śmierci. Po likwidacji getta z Pustelnika, osoby tam przebywające przepędzono do getta warszawskiego, a stamtąd wielu z nich trafiło transportami śmierci do obozu w Treblince.
Wśród ofiar niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady i obozu pracy, w którym zgładzono około 900 tysięcy osób z 11 krajów, znaleźli się również mieszkańcy ówczesnej gminy Marki. Dzięki nieocenionej pomocy regionalisty Antoniego Widomskiego dotarliśmy do ponad 60 akt osobowych ofiar Holokaustu pochodzących z Marek, którzy stracili swe życie w komorach gazowych Treblinki, jednak liczba mareckich ofiar jest zdecydowanie wyższa. Niemiecki nazistowski obóz zagłady i obóz pracy w Treblince to druga największa po Auschwitz Memorial / Muzeum Auschwitz fabryka śmierci zorganizowana przez represyjny aparat III Rzeszy Niemieckiej. Od lipca 1942 roku aż do zakończenia funkcjonowania obozu w listopadzie 1943 roku stale udoskonalano tu techniki uśmiercania ludzi, by osiągnąć niewyobrażalną liczbę 17 tysięcy ofiar dziennie.
Jednym z najważniejszych miejsc obecnego Muzeum Treblinka / Treblinka Museum jest Pomnik Ofiar Obozu Zagłady w Treblince stojący na miejscu dawnych komór gazowych. W jego centralnej części znajduje się monument nawiązujący architekturą do fragmentu Ściany Płaczu w Jerozolimie. Wokół niego ustawiono kamienie, które mają symbolizować bezimienne macewy. Na wielu z nich wyryto nazwy miejscowości, skąd pochodzą ofiary niemieckiego ludobójstwa.
16 września oddaliśmy sprawiedliwość dziejową i upamiętniliśmy również ofiary Holokaustu pochodzące z Marek w sposób symboliczny odsłaniając kamień z nazwą naszego miasta, który będzie przypominał wszystkim odwiedzającym teren obozu, że na tej nieludzkiej ziemi zgładzono również naszych sąsiadów. Składam podziękowania Dyrekcji Muzeum oraz Jacek Orych Burmistrz Miasta Marki za przychylność dla tej inicjatywy oraz urzędnikom Wydziału Promocji Urzędu Miasta Marki za zorganizowanie wczorajszej uroczystości. Dziękuję wszystkim mieszkańcom, którzy wzięli udział w tym wydarzeniu.
Bardzo mnie cieszy liczna obecność młodego pokolenia, na którego barkach spoczywać będzie wkrótce kultywowanie pamięci o tych tragicznych zdarzeniach i niesienie wszystkim przesłania tego miejsca wyrytego w kamieniu – „NIGDY WIĘCEJ”.
Paweł Pniewski bloguje 